چرا ایران مقصدی ایده‌آل برای طبیعت‌گردی است؟ چه ديني چه غير ديني فكر كنيد، سفر مورد توصيه بزرگان است. در حديث معروف پيامبر اسلام (سافِرُوا تَصِحُّوا ، و جاهِدُوا تَغنَمُوا) سفر كردن باعث سلامتي خوانده شده و با ذكر آن در كنار جهاد مشخص ميشود چقدر اهميت دارد.غير از آن بسياري از روانشناسان به افراد پراسترس سفر توصيه ميكنند. اما در اين ميان، ايران با تنوع اقليمي كم نظير و دارا بودن از مزيت چهار فصل، و پهنه گسترده كشوري است كه هيچ بهانه‌اي براي سفر نكردن براي ما نمي‌گذارد. طبيعت پهناور و شگفت‌انگيز اين كشور ميتواند. هر چقدر هم اهل سفر باشید لازم نیست تا سالها به فکر خارج از ایران باشید، چراکه ایران با لیست بسیار بلند مناظر بكر و پرجاذبه برای مدتهای میتواند چشمان وروح شما را شما صیقل بدهد.
کلکسیون متنوع جغرافیایی
كوه بلندي ميخواهيد كه هميشه قله اش برفي باشد، كوير و رمل و شترسواری ميخواهيد، دريا و سفر دريايي و غواصي يا درياچه‌اي آرام و شايد رودخانه اي كه در آن ماهي بگيريد و تني به آب بزنيد يا جنگل و كمپينگ و شكار ميخواهيد. صخره نورد هستيد، غارنورد يا منجمي كه ميخواهيد آسمان شب را به وضوح رصد كنيد، شايد هم دوچرخه سوار كوستانيد، آف‌رود باز يا هوس پاراگلايدرسواري داريد و اسكي دوست داريد؟… همه چيز در اين كشور فراهم است. آنهم تقريبا در همه فصول سال. گزينه هاي تردد و اقامت متعدد هم طوري است كه معمولا ميشود، هزينه هاي سفر را ميشود مديريت كرد و ارزان سفر كرد چون طبيعت‌گردي معمولا هتل نمي‌خواهد البته بي‌هزينه نيست. بايد توجه كه طبيعت در برخي موارد ميتواند وحشي و ناآرام باشد كه البته همين جذابش مي‌كند اما خطرساز هم هست و بايد از حيث امكانات و تجهيرات از پيش تدبير لازم را انديشيد.
شش نوع طبيع گردي
براي بيشتر مردم سفر به طبيعت معمولا سفر به جنگل يا لااقل دشتي سرسبز است اما اكوتوريسم يا گردشگري طبيعت به شش گروه تقسیم شده و شامل همه جاذبه‌های طبیعی ميشود: گردشگری اقلیمی، گردشگری ساحلی، گردشگری کوهستانی و برفی، گردشگری جنگل، گردشگری کویری و بیابانی و گردشگری در چشمه‌ها، آبشارها و منابع طبیعی آب گرم می‌شود. برخي كارشناسان معتفدند كه هر سفری به طبیعت را نمی‌توان جزو اکوتوریسم دانست زیرا گردشگری طبیعی تنها به عنوان بازدید از مناطق سرسبز و بکر است اما سفرهایی که با نام اکوتوریسم شناخته می‌شود با هدف حفظ محیط زیست و احترام به اهالی آن منطقه است.
انواع طبیعت گردان
اگر شما كسي هستيد كه در وقتهاي آزادتان و براي گذراندن اوقات فراغتتان به طبیعت سفر ميكنيد، طبیعت‌گرد هستيد اما به هر حال اين مفهومي كلي و خام است و ميتواند طبيعت گردان را به نوعي تقسيم‌بندي كرد
طبیعت گردان آزاد: دسته‌ای از افراد هستند که آمادگی جسمانی بالایی دارند و ميتوانند از هر منطقه و نواحی بکری بازدید كنند انعطاف پذیری بالا لازمه همراه شدن با این گروه‌های طبیعت گرد است. بر خلاف دو دسته زير اين نوع طبيعت گردي ميتواند به تنهايي يا گروهي انجام شود
طبیعت گردان سازمان یافته
اگر با برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند و به صورت گروهي به مناطق ویژه‌ای سفر ميكنيد جزو اين گروه از طبیعت گردان هستند. افرادي كه در تابستان به قطب شمال و مشغول كاوس و یادگیری اطلاعاتی ناشناخته خواهند شد. همچنين كوه نورداني را كه به قله‌هاي معروف جهان سفر ميكنند، هم به نوعي مي‌توان عضو اين گروه دانست. يا گروهي تلويزيوني مستند سازي كه ميخواهد درباره طبيعت فلان منطقه مستند بسازد. همانطور كه مشخص است اين نوع طبيعت گردي عمدتا گروهي است و نياز به لجستيك و پشتيباني و جمع‌آوري اطلاعات دقيق از مشخصات جغرافيايي و آب و هوايي دارد. همچنين اين دسته از افراد معمولا لااقل در دفعات اول به يك يا حتي چند راهنما يا راه بلد حرفه‌اي متكي هستند.
گروه‌های علمی و دانشگاهی
اگر شما در قالب اردوهاي تفريحي دانشجويي دست به طبيعت گردي ميزنيد جزو دسته اول هستند اما اگر گروهي از محققان به دل طبیعت سفر می‌کنند تا در مورد مناطق خاص طبیعی و بکر تحقیق و تفحص كنند و مانند گروه دوم نياز به لجستيك سازمان یافته و پشتياني منسجم و راهنماي حرفه اي داريد.
يكي ديگر از وجود تمايز گروه دوم و سوم با گروه اول، اقامتي نسبتا طولاني اين دو گروه است. از حيث هدف البته جهانگردان آزاد هم مثلا ميتوانند با تهيه مستند يا گزارش از سفر خود به آن جنبه علمي بدهند اما دو گروه اخير معمولا بر اساس برنامه زيري واستاندارهاي خاص گزارش نويسي كرده و به مستند سازي سفر مي‌سازند تا بتوانند اين نتايج را در قالب گزارشها يا مقالات علمي براي محققان ديگر منتشر كنند.
ارائه تقسيم بندي بالا از اين رو صورت گرفت كه از ظرفيتهاي فراوان كشورمان در اين حوزه بگوييم. ايرانيان از قديم الايام به واسطه مناسبتهاي مختلف سنت طبيعت گردي فردي، گروهي و خانوادگي داشتند. بنابراين طبيعت گردي آزاد امري است مرسوم در ميان ايرانيان. روز «۱۳ به در» سمبل چنين سنتي است. هرچند در عصر جديد و در كلان شهرها گاهي پارك‌نشيني جاي چنين اقداماتي را گرفته است، اما حجم بالاي سفرهاي كوتاه گروهي به دل طبيعت از جمله سواحل شمالي و جنوبي ايرانيان در تعطيلات نشان از قوت و تداوم اين سنت دارد. با توجه به همراه بودن كودكان يا افراد سالخوره در چنين مسافرتهاي گروهي عمدتا مناطق خوش آب و هوا مقصد اين افراد است. اما طبيعت‌گردان آزاد جوان مناطق كويري يا كوهستانهاي صعب العبور را هم به عنوان مقصد انتخاب ميكنند. .دو رشته كوه زاگرس و البرز با دست كم ۱۰۵ قله بالاي ۴۰۰۰ متر و در راس آن ديو سپيده پاي در بند آن گنبد گيتي اي دماوند كه با ۵۶۷۰ متر يك سر و گردن از همه اين قلل بالاتر است،ايران را به محل خيلي خوبي براي تمرين كوه‌نورداني تبديل مي‌كند كه ميخواهند خود را آماده فتح ارتفاعات بالاتر هيمالايا كنند.
۸۶ ميليون هكتار بيابان در مناطق مركزي با دو كوير معروف لوت و دشت كوير، مصر، بيابانك، مرنجاب و كوير نمونه اي از ده‌ها منطقه بياباني است كه ميتواند كويرنورداني با هر نوع هدف را اقناع كند. به هر صورت، اگر تشنه ديدن سرابهايي بزرگ هستيد در كويرهاي ايران از اين حيث سيراب مي‌شويد.
سرزمين درياچه اي زيبا
دریاچه ارومیه در راس دریاچهای جادویی ایران قرار دارند. زمانی بزرگترین دریاچه در خاورمیانه بود و این دریاچه دارای ۱۰۲ جزیره است و و البته متاسفانه در سالهای گذشته رو به خشکی نهاد و هر چند در یکی دو سال گذشته تلاشها برای احیای شدت گرفته است.
دریاچه گهر، در در ۳۵ کیلومتری دورود لرستان در منطقه حفاظت شده اشترانکوه به عنوان به نگین زاگرس، دریاچه نمک یا معروف به دریاچه حوض سلطان در ۶۲ کیلومتری شرق قم، دریاچه یا تالاب انزلی در جنوب غربی شهرستان بندر انزلی که وسعت آن در فصل بارندگی بیشتر به حدود ۱۲۰ کیلومتر مربع میرسد، دریاچه زریوار در سه کیلومتری شهر مریوان کردستان ، دریاچه مهارلو یا دریاچه صورتی( دریاچه فلامینگوهای صورتی) در ۲۷ کیلومتری شیراز و دریاچه اوان، در جاده قزوین-الموت در نزدیکی روستای زرآباد قرار دارد. از آنجایی که این دریاچه در دامنه کوه خشچال قرار دارد، می‌توانید از آب و هوای مطبوع، طبیعت بکر و چشم اندازهای زیبای این منطقه لذت ببرید.
این دریاچه در ارتفاع ۱۸۱۵ متری بالاتر از سطح دریا ، دریاچه چورت، در ده کیلومتری روستای چورت و ۷۱ کیلومتری ساری ،دریاچه الندان ، در نزدیکی روستای ازنی در ۶۵ کیلومتری ساری ، دریاچه شورمست، که تنها ۲۰۰ کیلومتر با تهران فاصله دارد و در نزدیکی شهر پل سفید ، دریاچه بختگان و طشک در ۸ کیلومتری شهر خرامه استان هرمزگان نمونه‌هایی به علاقه‌مندان به دیدن این نوع پدیده‌های طبیعی هستند. البته همه می‌دانیم آنچه معروف به دریای خزر است. در واقع، بزرگترین دریاچه جهان است و خط ساحلی ۱۲۰۰ کیلومتری شمال ایران به عنوان منطقه ای بسیار سرسبز به یکی از باصفاترین مناطق کشورمان برای طبیعت گردی تبدیل کرده است.
رودهای با صفا اما حساس
ایران کشوری نسبتا خشک است و الگوی پراکندگی جمعیت هم نشان از این دارد بسیاری از مناطق حدود ۸۵ درصدایران خشک و بیابانی است. حدود ۸۰ رود بزرگی که در سراسر ایران داریم مرکز تجمع و تشکیل شهرها و روستای بزرگ و کوچک بوده‌اند امروزه بسیاری از این رودخانه از انواع آلودگی‌ها رنج می‌برند و طبیعت‌گردی در حاشیه این رودها باید با دقت و رعایت مصالح محیط‌زیستی صورت پذیرد. بر خلاف رودهای پرآب مهیب اروپا یا چین اکثر رودهای ایران به شکلی شاعرانه نحیفند و از چشمه سارهایی کوچک تغذیه می‌شوند. اگرچه در این سالهای با تشکیل گروه‌های مردم نهاد متعدد محیط‌زیستی و تبلیغات گسترش‌یافته آگاهی زیست‌محیطی بسیاری از مردم به شدت افزایش یافته است اما بالا رفتن میزان افرادی که خودرو دارند و دسترسی به سواحل رودخانه آسانتر شده، به همان نسبت ماجرای تولید زباله و عدم جمع‌آوری آن چالشی حیاتی است که عزم راسختر مسوولان محیط‌زیستی وگروه‌های نخبگانی برای آموزش و تبلیغات بیشتر و همچنین وضع و اجرای سختگیرانه‌تر قوانین حمایتی و نظارتی را می‌طلبد.
عشایر و روستاها ظرفیت فوق العاده طبیعت‌زیستی
اگر بخواهیم به تقسیم‌بندی سه گانه بالا یک دسته اضافه کنیم، باید عشایر وروستانشینان را اضافه کنیم. اینها زادگان طبیعت و زیندگان در آن نوعی طبیعت‌گردان دائمی. همراهی با عشایر و سفر خود ظرفیتی کمتر شناخته است که البته نیاز به سازماندهی دارد. کشور ما با وجود که با شدت زیادی در حال توسعه بوده است، اما یک شانس مهم دارد. کسانی هستند که که عنوز به سنت کوچ نشینی وفادار مانده اند. شاهسونها، بختیاری‌ها، قشقایی ها و … گنجینه ای هستند که میتوانند گردشگران را هم به دل طبیعت بکشند، هم به دل سنتها و تاریخ. مهم در این نوع طبیعت‌گردی این است که گردشگران علاوه بر حضور در طبیعت از محصولات طبیعی و غذاهای محلی استفاده می‌کنند و از شر کنسروخواری در امان باشند و در عین حال مهارتهای زندگی در طبیعت را حاصل تاریخ بلند این سبک خاص زندگی است، با همراهی با خود کسانی که زاده طبیعت و این سبک زنگی هستند، فرا می‌گیرند. شاید از این نظر بشود چند روز زندگی در کنار عشایر و در میان روستاییان را نه طبیعت‌گردی که طبیعت‌زیستی خواند.
نتیجه‌گیری:
چرا ایران مقصدی ایده‌آل برای طبیعت‌گردی است؟ به رغم طبیعت دوستی ذاتی ایرانیان، طبیعت گردی به واسطه پهنه متنوع این سرزمین این مقوله همچنان جای گسترش و توسعه دارد. امید است دست‌اندارکاران صنعت توریسم در ایران با استفاده از این ظرفیتها و ایجا زیرساختهایی که چندان هم پر هزینه نیست به رونق این بخش از صنعت گردشگری بیافزاند. طبیعتا یکی از مواهب صنعت گردشگری چرخیدن سریع چرخ اقتصاد به دست خود مردم محلی مناطقی است که جاذبه های طبیعی را در خود جای داده‌اند. اما یک روی دیگر این سکه ایجاد یک توسعه پایدار از جنبه توجه به محیط زیست است. آموزش فراگیر و در عین حال نظارت مستمر و هدفمند و تصویب قوانین لازم برای حل چالشهای گردشگری به تداوم گردشگری در عین جلوگیری از آلوده ساختن طبیعت یا به حداقل رساندن این آلودگی خواهد انجامید.
[…] گزارش مرزنیوز و به نقل از سایت شرکت توسعه گردشگری آتیه خاورمیانه؛ اما در اين ميان، ايران با تنوع اقليمي كم نظير و دارا […]